نقش آفرینان جدید سپهر روابط بین الملل

«شهرها» بازیگران و نقش آفرینان جدید عرصه روابط بین الملل هستند. امروزه عناصر روابط بین الملل، چندگانه و متنوع شده اند. یکی از این بازیگران مهم، شهر‌ها هستند که روزبه روز بر اهمیت نقش آفرینی آن‌ها در ارتباطات بین ملت‌ها افزوده می‌شود.

فضای افقی در حکمرانی جهانی مبتنی بر حاکمیت چندسطحی، چندگانه و چندلایه درحال شکل گیری است و مشارکت بازیگران فروملی ازجمله شهر‌ها در چارچوب دیپلماسی شهری رو به افزایش است. هم زمان با پدیده جهانی شدن و با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، شهر‌ها در محیطی متشکل از روند‌ها و جریان‌های مدرن به بازیگران موثر در حوزه ارتباطات دیپلماسی و اقتصاد جهانی تبدیل شده اند.

امروز دیگر جامعه جهانی، مدیریت شهری را به عنوان رکن مهم حکمرانی کشور‌ها پذیرفته است. در این شرایط، شهر‌ها با ارتقای جایگاه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فناوری، فرهنگی و زیرساختی خود از توان، صلاحیت، نفوذ و اعتبار کافی برای اجرای فعالیت‌های دیپلماتیک برخوردار می‌شوند و درراستای فعالیت‌های خود، شکل جدیدی از دیپلماسی را ارائه می‌دهند که به آن «دیپلماسی شهری» می‌گویند.

تمرکز و همگرایی حوزه‌های مختلف در شهرها، نشان دهنده حرکت سریع جهان به سمت شهری شدن و توسعه هرچه بیشتر کلان شهر‌ها و تبدیل آن‌ها به شهر‌های جهانی و درنهایت جهان شهرهاست، از همین رو براساس چشم انداز جهان شهر برکت و کرامت، توسعه ارتباطات در عرصه بین الملل برای تحقق این مهم در دستورکار قرار گرفته است.

دیپلماسی شهری درواقع هنر کاربردی روابط بین الملل برای مذاکرات، تعامل، توسعه و بهسازی روابط بین ملت‌ها ورای مشکلات و معضلات روابط دولت هاست و بخش مهمی از «دیپلماسی عمومی» کشور‌های دموکراتیک و پیشرفته به شمار می‌رود. امری که به دنبال برقراری ارتباط برای دستیابی و به اشتراک گذاردن تجارب، ظرفیت‌ها و قابلیت‌های دیگر شهر‌ها به منظور افزایش رفاه شهروندان است.

اصل بنیادین در اثربخشی رفت وآمد‌ها و گفتگو‌های بین شهری در عرصه بین المللی، غیردولتی بودن آن است، در غیر این صورت تکرار همان رویکرد‌ها و ادبیات دولتی و مناسبات رسمی و روزمره دیپلماتیک در این جریان، پیامدی جز هرز منابع مردم نخواهد داشت.

در برخی مطالعات سیاسی از دیپلماسی شهری به عنوان پارادیپلماسی یا دیپلماسی موازی، به معنای نقش آفرینی هویت‌های محلی در عرصه سیاست خارجی و مشارکت آنان، مستقل از حکومت مرکزی در عرصه روابط بین الملل یاد می‌شود. ازآنجاکه با کم رنگ شدن مرزها، حیطه اختیارات حکومت‌های مرکزی درحال کاهش و کارکرد حکومت‌های محلی درحال افزایش است، روزبه روز اهمیت پارادیپلماسی افزایش خواهد یافت.